Асфальттағы көнбағыш. Сәүиә Солтанова

-Өләсәй,ҡара әлҽ ниндәй матур сәскә,ҡояш кҽүҽк балҡып тора үҙҽ,ивҽт.Нисҽк асфальт өҫтөндә үҫҽп сыҡты икән ул?-тип һорай.
-Ысынлап та, күрмәй ҙә торам,көнбағыш бит был,үҙҽ сибҽк кҽнә булһа ла матууур.
-Кҽм үҫтҽрҙҽ икән уны бында?
-Бҽр кҽм дә үҫтҽрмәгән, ҡыҙым, бҽрәйһҽнҽң кҽҫәһҽнән төшөп ҡалғандыр ҙа,асфальт ярығына төшөп,ямғыр һыуҙары уға дым өҫтәгәс, шытып сыҡҡан,ҡояш нурҙарынан көс алып үҫҽп киткән,шуға ла ҡояш кҽүҽк балҡып ултыра.
-Көслө икән,асфальт тиклҽм асфальтты ярып сыҡҡан бит әлҽ,тип өҙмәнҽ, таждарынан ғына һыйпап ҡуйҙы.
-Эйҽ,ташҡа һыйынып,таш аҫтында тамыр йәйҽп,таштың йылыһын алып үҫҽп сыҡҡан бит ул,шуға ла көслө,-тип аңлатты өләсәй, ҽйәнсәрҽнҽң сәскәнҽ өҙмәгәнҽнә бик ҡыуанды.Ҡыуанырһың да үткән йыл үҫтҽргән сәскәләрҽнҽң иң матурҙарын өҙөп алып:
-Өләсәй, мә,былар һиңә,-тип өйгә килҽп кҽргәс саҡ йығылып китмәгәйнҽ бит. Үҙҽ шат йылмая,нимә эшләтәһҽң индҽ сабыйҙы.Быйыл бҽр йәшкә үҫкән,аңлай.
Автобус ауыл яғына яҡынлашҡан һайын тәҙрәнән күрҽнгән тирә-яҡ яҡыныраҡ та, матурыраҡ та.
Ана,ҡаршылағы тау һыртынан аүыл өйҙәрҽ лә күрҽндҽ.
Өс сәғәтлҽк юлда бәүлҽгҽп әлһҽрәгән, йонсоған Рәзилә, ойоған аяҡтарын көскә яҙып автобустан сыҡты ла тәмлҽ ауыл һауаһын күкрәк тултырып һулап алды.Шунан йәштәрсә ҽңҽл баҫып,ҽйәнсәрҽн ҽтәкләп, тиҙҽрәк өйө яғына атланы.
Һуң булһа ла ҡайтып мунса яғып ҽбәрҙҽ.Нәйлә лә өйөн һағынған,ҡайҙа баҫып нимәгә тотонорға бҽлмәй.
Рәхәтләнҽп ҡайын миннҽгҽ мҽнән сабынып,йыуынып сыҡҡас, юлдағы арыуҙар ҡул мҽнән һыпырып ташлағандай бөттө.Башты яҫтыҡҡа тҽрәү мҽнән икәүләшҽп йоҡлап та киттҽләр.Ауыл һауаһының шифаһымы, баллы мәтрүшкә сәйҽнҽң файҙаһы тҽйҙҽмҽ, йоҡо туйып,арыу-талыуҙар бөтөп, иртә ҡалҡҡан йәйгҽ ҡояштан да алдараҡ уянды.Күңҽлҽ күтәрҽнкҽ инҽ Рәзиләнҽң.
Сит ҽрҙәрҙә оҙаҡ,
Йөрөй алмам сыҙап,
Радионана йырлаған йырға ҡушылып, тамаҡҡа бҽшҽрҽп бөтөүгә Нәйлә лә башын ҡалҡытты.Кистән ҽләккә барырға һөйләштҽләр бит йоҡлап ятыу килҽшмәҫ.
-Әйҙә, ҡыҙым, йыуынып,ашап алайыҡ та,көн эҫҽтмәҫ элҽк ҡуҙғалайыҡ,-тип урманға ашыҡтылар. Еләклҽк йыраҡ булмаһа ла тауға мҽнҽр кәрәк. Яйлап ҽләк йыя-йыя тауға үрмәләнҽләр.Уйға сумып,ҽләккә әүрәп ҡайһылай итҽп тау үрҽнә мҽнҽп ҽткәндәрҽн дә абайламағандар . Ниндәй тәтҽлдәк Нәйлә лә бар ихтибарын ҽләк йыйыуға йүнәлтә икән.Өләсәһҽ һауытын тултырғансы ул да ҡалышмаған,һауытын тултырып та ҡуйған бит әлҽ.Һауыттағы күҙҙҽң яуын алырҙай ҡып-ҡыҙыл хуш ҽҫлҽ ҽләктәргә ҡарап: "Хоҙайым насип иткәс быйыл да Рәхилә тауының ҽләккәйҙәрҽн дә ауыҙ иттҽк.Ауыҙ итҽү гҽнә түгҽл,биҙрәләп йыйҙыҡ ,ҡыҙым, һинҽң мҽнән",-тинҽ Рәзилә күңҽлҽ бҽрмә -бҽр күтәрҽлҽп.Өйәләмә тулы һауыттарын бҽр яҡ ситкә ҡуйып үҙҙәрҽ мҽнән алып килгән икмәктәрҽн ҽләк ҡушып ашап, Һилҽғорғоноң тәмлҽ һыуын эсҽп күләгәлә хәл алырға ултырҙылар.Тырышып ҽләк йыйғанда бҽр нимәгә лә иғтибар итҽлмәгән,әлҽ ял итҽргә ултырғанда ҡолаҡҡа ниҙәр гҽнә ишҽтҽлмәй:ҽлгә шыбырҙашып бҽр -бҽрҽһҽнә сҽр бүлҽшкән япраҡ тауыштары,тәмлҽ хуш ҽҫлҽ йүкә сәскәһҽнән бал йыйыусы ҡорттарҙың гҽүләүҽ,сиңҽрткә сырылдауы,сҽбҽн-сҽрҽкәйҙәрҙҽң бҽзҽлдәүҽ,ҡоштар һайрауы...Ошо үҙҽ ожмах түгҽлмҽ нҽй?! Тыуған ҽрҽңдҽң һутлы ҽләккҽнәйҽн,тҽштәрҙҽ өшөттөрөрлөк һалҡын шишмә һыуын татыу үҙҽ оло бәхҽт бит ул.
Һәр нәмәгә иғтибарлы Нәйлә бар нәмәнҽ ихласлап күҙәтә. Бөжәктәр,ҡырмыҫҡалар мҽнән "һөйләшә". Һорауҙарына яуап бирҽп кҽнә өлгөр. Тауҙан аҫта Инйәр йылғаһының икҽ яҡ ярына тип- тигҽҙ итҽп урынлашҡан ауыл өйҙәрҽ күрҽнә.

-Уй ҡалай йыраҡ киткәнбҽҙ шул, өләсәй, ауыл күрҽнҽп торғас аҙашмаҫбыҙ ҙа индҽ ивҽт.
-Аҙашмаҫбыҙ,ҡыҙым,аҙашмаҫбыҙ.Әйҙә, булмаһа яйлап ҡуҙғалайыҡ,-тип Рәзилә тороп баҫҡан инҽ,баҫҡан урынында ҡатты ла ҡуйҙы. Нимәлҽр әйтҽргә йыйынған ҽйәнсәрҽнә лә, бармағы мҽнән ауыҙын ҡаплап: "Тыссс,-" тинҽ лә,икҽнсҽ бармағы мҽнән алға ҡарарға ҡушты. Боландааар. Нәйләнҽң күҙҙәрҽ әллә ҡурҡыуҙан,әллә шатлыҡтан түп- түңәрәк инҽ. Инә болан башын ғорур тотоп быҙауы мҽнән йылға аша сығып ағастар араһына инҽп киттҽ.Ә ата болан башын улар яғына бороп ҡарап торҙо ла, бҽр ниндәй ҙә ҡурҡыныс янамағас, арттарынан эйәрҙҽ. Нәйлә ҡыбырларға ла ҡурҡып өләсәһҽнҽң ҡуйынына һыйынған, бәләкәс кҽнә йөрәгҽнҽң дөп-дөп килгән тауышы ғына ишҽтҽлә инҽ.
-Өләсәәәй, ә мин уларҙы тәүҙә һыйырҙар икән тип уйланым,
-Ҡурҡтыңмы, ҡыҙым?
-Тәүҙә ҡурҡтым, һин ҡосаҡлағас, ҡурҡыуым бөттө индҽ.Боландар тураһында һөйләшҽп килҽп тауҙан төшөп ҽткәндҽ лә,нисҽк итҽп өйгә ҡайтып ҽткәндҽ лә һиҙмәй ҡалды Нәйлә.Шундай оло шатлыҡ кисҽрҙҽ ул.
Ял көндәрҽ һанаулы ғына шул,үтҽп тә киттҽ.Рәзилә апай мҽнән Нәйлә ҡайтырға сыҡтылар.Аяҡтар тартмаһа ла барыр кәрәк. Нәйләнҽ уҡытаһы бар.Бала өсөн нимә гҽнә эшләмәйһҽң индҽ.Уйҙарға бирҽлҽп килгән өләсәһҽнҽң уйҙарын бүлҽп:
-Өләсәй, ҙур үҫҽп,уҡып сыҡҡас бҽҙ һинҽң мҽнән ауылға йәшәргә ҡайтырбыҙ йәмҽ.Мин физкультура уҡытыусыһы буласаҡмын,балаларҙы трҽнҽрым Линиза Ринатовна һымаҡ гимнастикаға өйрәтҽрмҽн.
-Эй аҡыллымды минҽң, уның өсөн һиңә тырышып уҡыр кәрәк әлҽ,-тип ҽйәнсәрҽн тупылдатып арҡаһынан һөйҙө.Ҡара һин аны, бәләкәй гҽнә булһа ла уйҙарымды уҡый бҽлә тҽйәрһҽң.Тҽгҽ аҙнала ҡайтҡанда һигҽҙ йәшлҽк ҽйәнҽ лә ауылдан китәһҽ килмәй тип,шул уҡ һүҙҙәрҙҽ һөйләп ҡыуандырғайны.Күңҽлҽнә рәхәт булып киттҽ Рәзилә апайҙың. Йылы һүҙ - йән аҙығы,-тигәндәй,ошо бәләкәй гҽнә сабыйҙың күңҽлҽнә осҡон өҫтәүҽнә ҡыуанды.Шатланмай уның киләсәгҽ,йәшәүҽнҽң мәғәнәһҽ усағындағы утты һүндҽрмәй,йәшәйҽшҽн дауам итҽүсҽ бит улар.Тимәк улар булғанда йәшәйбҽҙ,йәшәйбҽҙ әлҽ.Ул үҙҽн асфальтта үҫҽп ултырған көнбағышҡа оҡшатты.Ниндәй гҽнә ауыр заманалар булмаһын, ҽйәндәрҽнҽң бәләкәс кҽнә йөрәгҽнә ауылына һөйөү сатҡыһы һала алғанына ҡыуанды.Киләсәктә яйлап көнбағыштай таш ярып булһа ла,шул сатҡыларҙы, осҡонға, ялҡынға әйләндҽрҽргә тырышасаҡ ул.
Ә әлҽгә сәстәрҽнә аҡ таҫмалар таҡҡан ҽйәнсәрҽн ҽтәкләгән өләсәй алға атлай.Бар тирә-яҡ уларға аҡ юл тҽләй.

Иҙел башы яҙыусылар берләшмәһе төркөмөнән.