Все новости
Мәҙәниәт һәм сәнғәт
23 Сентября 2020, 16:15

«Сапһын күктә көмөш яллы аҡ толпар!»

Был һүҙҙәр – геройыбыҙҙың «Аҡ толпар» тигән шиғырынан. Ошондай илһамлы юлдарҙың илһамлы күңелдә генә тыуыуы мөмкин. Танылыу һәм хөрмәт яулаған 60 йәшлек ир-уҙамандың күңеле әле булһа күктәр зәңгәрлегенә, йондоҙҙар юғарылығына ынтыла. Ысынлап та, йыһан сикһеҙлеге ҡыҙыҡһындырмаһа, офоҡтар ымһындырмаһа, донъя һәм кеше яҙмыштары уйландырмаһа, Илдар Ғүмәров тиҫтәләгән сәхнә образына йән өрә алыр инеме лә йыр-моң яратыусыларҙы ихлас ижад емештәре менән ҡыуандырыр инеме?!Әле ҡасан ғына сәхнәлә тәүге ролдәрен уйнап, яҡты киләсәк хаҡында хыялланып йөрөгән һомғол буйлы, бөҙрә сәсле гармунсы егет хәҙер инде үҙе – йәштәргә аҡыл бирерлек ил ағаһы. Башҡортостандың халыҡ артисы, Халыҡтар дуҫлығы ордены кавалеры исемдәренә, Рәсәй театр эшмәкәрҙәре берекмәһенең К.Станиславский исемендәге көмөш миҙалына, ә иң мөһиме – халыҡ һөйөүенә лайыҡ күренекле шәхес менән әңгәмә журнал уҡыусыларға ҡыҙыҡлы һәм фәһемле булыр, тип ышанабыҙ.

Хәтирәләр ебе – бала саҡта, йәшлектә...

– Илдар Ибраһим улы, Һеҙ Миәкә районының тарихи ваҡиғаларға, легендаларға бай Илсеғол ауылында тыуып үҫкәнһегеҙ. Бала сағығыҙҙы иҫкә алғанда ниндәй күренештәр хәтерегеҙгә килә?
– Сабый саҡта тәү тапҡыр донъя менән танышыу – бығаса татымаған тойғолар кисереү ул. Йыш ауырығанлыҡтан, ваҡытымды һүрәт төшөрөп, радионан ишеткән көйҙәрҙе кескәй ҡыҙыл гармунымда уйнарға өйрәнеп, төрлө уйынсыҡтар эшләп, китаптар аҡтарып үткәрҙем. Сағыу төҫтәргә ҡараһам, нишләптер күңелем тула, елкенә ине. А.Рыловтың «В голубом просторе» картинаһынан күҙемә йәш тығылғаны хәтерҙә.
Инәйем менән (ул Менәүәрә исемле ине) радионан концерттар тыңларға яраттыҡ. Телевизор булманы ул осорҙа. Ул үтә лә йомшаҡ күңелле, йыр-моңға ғашиҡ кеше булды. Ҡунаҡ килһә, атайым мине гармунда уйнатыр ине. «Иң яҡшыһы – «Тульский», – тип ҙурыраҡ гармун алып бирҙе. Үҙебеҙ генә өйҙә ҡалғанда, һикене сәхнә итеп, шаршауҙарҙы асып-ябып, апайымдар менән концерт ҡуя торғайныҡ. 6-сы класта атайым, ҡыйбат булһа ла, яңы баян алып бирҙе. Тауышы, киләсәккә саҡырғандай, күңелде елкетә – еҫкәп тә, уйнап та туйып булмай! Онотолмаҫ миҙгелдәр...
Сәхнәнән шиғыр һөйләргә, йырларға оялғанлыҡтан, кеше юҡта танау аҫтынан ғына көйләп йөрөр булдым. 2-се класта уҡығанда беренсе тапҡыр концертта гармун уйнарға сығарҙылар. Кешеләрҙең көлгәне тоноҡ ҡына булып иҫтә ҡалған – оло гармун артынан таҡыр башым менән ҡул-аяҡтарым ғына күренеп, илһамланып уйнап ултырғаным мәрәкә тойолғандыр инде.
Үҫкәсерәк хоккей менән етди ҡыҙыҡһынып, үҙ аллы шөғөлләнә башланым. Ғәйнетдин ағайым Өфөнән ботинкалы коньки алып ҡайтҡас, дуҫым Камил менән төндәрен дә ай яҡтыһында шайба һуғырға сығып китә инек. Сәләмәтлек тә нығынды.
Мәктәптә гел «бишле»гә уҡыманым, өйгә эштәрҙе эшләргә лә әллә ни атлығып торманым. Төпсөк бит мин, иркәлек тә булғандыр инде. Алгебраны аңламаным, ә геометрия, черчение дәрестәрен яраттым. Китапты күп уҡый инем: «Андромеда томанлығы», «Инженер Гарин гиперболоиды»... «Юный техник» журналы алдырып, унда күрһәтелгәнсә, фанеранан танк, самолеттар эшләргә хыялландым, фокустар өйрәнергә тырыштым. Атайым оҫта ҡуллы булғас, уның менән сәғәт-фәлән йүнәткән, ауыҙ менән өрөп, карбюратор таҙартҡан да булды. Ауылда эш етерлек – йәй буйы гектарлап сөгөлдөр, бәрәңге утау, бесән-һалам, утын әҙерләү, мал көтөү... Бер мәл, ялҡып китеп, картуф сығара торған агрегат уйлап сығарғаным хәтерҙә, велосипед базаһына ҡоролғайны ул.
– Йәшләй үк гармунсы, йырсы, рәссам булып танылған, спорт яратҡан егет ни өсөн актерлыҡты һайланы икән?
– 8-се класты тамамлағас, Өфөгә рәссамлыҡҡа уҡырға индем. Бер мәл беҙҙе театрға алып барҙылар. «Тапшырылмаған хаттар»ҙы ҡараныҡ. Театр бинаһына ингәс тә үҙемде ниндәйҙер серле донъяға эләккәндәй тойҙом һәм сәхнәнән башҡа йәшәй алмаҫымды аңланым.
– Ауылығыҙ үҙенсәлекле тауҙары, гүзәл Димдең гөл-сәскәле болондары, еләк-емешле ҡыуаҡтары, эреле-ваҡлы күлдәре менән күркәм. Хисле, моңло-йырлы ижад кешеһе булып китеүегеҙҙә тыуған яғығыҙҙың йоғонтоһо ла барҙыр?
– Ауылым Илсеғол – хәтирәләр музейы ул. Иң ҡәҙерле экспонаттарым – бала саҡта һәм йәшлектә кисергән хистәрем.
Яҡташтарым араһында талантлы кешеләр байтаҡ. Өҙҙөрөп уйнаған гармунсыларҙы, моңло тауышлы йырсыларҙы бәләкәйҙән тыңлап үҫтем. Йырсы, баянсы Хәйҙәр ағай Садиҡов, оло еңгәм Ғәйникамал менән уртансыһы Гөлшәйҙәнең йырлауҙарын әйтеү ҙә етә. Ауылым ғорурлығы булырлыҡ таланттар – Салауат Зәйнуллин, Хәмит Рәхимҡолов, Клара Зарипова, Лилиә менән Светлана Нәсибуллиналар, Мәҡсүт, Фәнир, Даларис Миһрановтар... Барыһын һанап бөтөү мөмкин түгел.
1978 йылда талантлы йәш актер Рафиҡ Ғәзизов, театрҙан китеп, ғаиләһе менән беҙҙең ауылға килеп төпләнде. Был ваҡиға тап минең рәссамлыҡҡа уҡып ҡайтҡан йылға тура килде. Уның менән бергә, ауыл таланттарын туплап, концерттар, кисәләр үткәрә башланыҡ. Ғәжәп, Альмира менән Рафиҡ Ғәзизовтарҙың ғаиләһе училище тамамлап ҡайтҡанда ҡаршы алып, аҙаҡ сәнғәт институтын бөткәнсе генә торҙолар ҙа Башҡортостандан ситкә, йыраҡҡа күсеп киттеләр. Ғүмеремдең иң яуаплы йылдарында янымда булдылар – шуға рәхмәтлемен.
Ул ваҡыттан байтаҡ ғүмер үтте. Хәҙер ауылға бик һирәк ҡайтыла. Ҡанатланып, шатланып ҡайтҡан кеүекмен дә, тик барыбер күңел төбөндә – әйтеп аңлата алмаҫлыҡ һағыш. Ғәзиз атайым менән инәйемде, баҡыйлыҡҡа күскән туғандарымды юҡһынып иҫкә алам. Бала саҡ дуҫтарым менән киске уйындарға йөрөгән дыуамал ваҡыттарыбыҙҙы хәтергә төшөрәм. Йәш ҡыҙҙар, саф хистәрен белдереп, сәскә һүрәттәре төшөрөлгән хаттар яҙған мәлдәрҙе һағынам...

«Сәнғәттә әҙер алымдар юҡ»

– Сәнғәт институтында уҡыған осор хаҡында күңелегеҙҙә ниндәй тәьҫораттар һаҡлайһығыҙ?
– Өфө дәүләт сәнғәт институтында Эльвира Юнысова, Шәүрә Дилмөхәмәтова, Минзәлә Хәйруллина, Азат Нәҙерғолов, Азамат Усманов, Әхмәр Әхмәҙуллин, Аяз Сафиндар менән бергә уҡыныҡ. Ҡыҙғаныс, Шәрифулла Алсынбаев, Илдар Рәхмәтуллин исемле һабаҡташтарыбыҙ бик иртә мәрхүм булды. Тәүге һөнәри белемде Фәрдүнә Ҡасимова бирҙе, Рифҡәт Исрафилов, Зәйтүнә Бикбулатова, Гөлли Мөбәрәкова, Александр Дыба, Тамара Хоҙайбирҙина кеүек ижади гиганттар иһә профессиональ юлға сығарҙы. Диплом спектаклен әҙерләүҙә Олег Ханов, Таңсулпан Бабичева, Рива Исхаҡовалар ҡатнашты. Уҡытыусыларыбыҙ театрға тоғролоҡ, фиҙакәрлек, туҡтауһыҙ рухи үҫеш, ижадҡа мәңгелек һөйөү тәрбиәләне.
Төркөмдәштәр менән театрҙың репетециялар залында
Уҡып бөткәс, курстан бер үҙем Сибайға барырға теләк белдерҙем. Эстән генә Ҡазан тураһында ла уйланманым түгел. Сибай артистарына ғына хас һөйкөмлөлөк, матурлыҡ, театрҙың үҙенсәлекле ижад теле, моңо тартты. Тәү барғанда, артистар таныш булһа ла, яҡындан бик белмәй инем. Директор Рәзинә Ҡаһарманова апай, театр коллективы – барыһы ла бик йылы ҡаршы алды. Ғәшиә апай Абыҙгилдина яҡташ тип, айырыуса яҡын күреп, йыш ҡына сәйгә саҡырыр ине. Ғәжәп матур, бай күңелле Хисмәт Дәүләтов менән беренсе күрешкәндә үк дуҫлаштыҡ. Киткәндәрҙең урындары ожмахта булһын!
– Тәүге ролде әҙерләгәндә ниндәй хистәр кисерҙегеҙ?
– Сәнғәт институтының 2-се курсын тамамлағас, М.Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры етәкселеге, алты студентҡа төрлө спектаклдәрҙә ролдәр биреп, йәйге гастролгә сығарҙы. Мин Т.Миңнуллиндың «Ай булмаһа, йондоҙ бар» спектакленә Автор роленә саҡырылдым. Был геройҙы башҡарған Илшат Йомағолов ағай иһә гастролгә башҡа спектакль менән сыҡты. Көтмәгәндә оло, ҡатмарлы образға инергә тура килде. Театр телендә ул «срочный ввод» тип атала. Тәүге тапҡыр профессиональ спектаклдә уйнауҙың тәмен бер ни менән дә сағыштырып булмай. Хәтерләйем – гримды ла Туфан ағайҙың үҙенә оҡшатырға тырышып
һала инем.
– Күңелегеҙгә ятып етмәгән образдарҙы нисек әҙерләйһегеҙ? Бик теләп тә, сәхнәлә уйнарға насип булмаған ролдәрегеҙ бармы?
– Үҙ-үҙеңде мәжбүр итеп, еренә еткерергә тырышаһың. Был – беҙҙең профессиональ бурыс. Роль менән актер араһындағы конфликттың сәбәптәре төрлө. Режиссерҙың актерға булған шәхси мөнәсәбәте лә, әҫәргә төрлөсә ҡараш та быға сәбәпсе булырға мөмкин.
Теләп тә уйнай алмаған ролдәр булды, әлбиттә. Мәҫәлән, Ә.Атнабаевтың «Хушығыҙ, хыялдарым» пьесаһынан Айсарҙы бар булмышым менән тойһам да, ул образды башҡарырға насип итмәне. Ә уйналғандарын (С.Ямалдың «Ҡара сәскәләр»ендә – Надир, М.Фәйзиҙең «Аҫылйәр»ендә – Шәрәф, «Ғәлиәбаныу»ында – Хәлил, Н.Асанбаевтың «Зәки Вәлиди» драмаһында – Зәки Вәлиди, М.Кәримдең «Ай тотолған төндә» трагедияһында – Дәрүиш, Ф.Бүләковтың «Мөхәббәт ҡарағы»нда – Хәйбүш һ.б.) рәхмәт тойғоһо менән һағынырға ғына ҡала. Әлеге репертуарҙағы геройҙарым Ғиззәт (С.Әбүзәров, «Хыялый»), Илья Иконников (Г.Яхина менән Я.Пулинович, «Зөләйха күҙҙәрен аса») һәм башҡа геройҙарым менән оҙаҡ йылдар бергә барһаҡ ине.
Ә уйналмай ҡалған образдар – бер-береңде яратып та, ҡауыша алмай юғалтҡан йәр кеүек. Йөрәгеңде биреп уйнаған ролдәр менән дә хушлашыуы ауыр. Шуға уларҙы һанамайым, етмешләп барҙыр инде.
Ф.Бүләковтың «Мөхәббәт ҡарағы» спектакленән күренеш
– Спектаклде сәхнәгә әҙерләгән саҡта уҡ уның уңышлы булырын йәки булмаҫын төҫмөрләйһегеҙме?
– Күп ваҡыт төҫмөрләнә, әлбиттә. Әммә бына «Зөләйха күҙҙәрен аса» спектакленең феномен булыры эшләгән мәлдә башҡа инеп тә сыҡманы. Ул Рәсәйҙең һәр төбәгендә лә аншлаг менән үтә, һоҡланғыс ҡабул ителә – был беҙҙең өсөн ҙур ғорурлыҡ! Бөтә Рәсәй кимәлендә «Алтын битлек»кә лайыҡ булыуы ла юҡтан түгел.
– Ижади көрсөк кисергән саҡтарығыҙ булдымы? Ундай саҡта ниндәй саралар күрәһегеҙ?
– Ижади көрсөк – ул психологик диагноз. Эмоциональ арыу, күңел бушлығы, маҡсатһыҙ интегеүҙән дә барлыҡҡа килеүе мөмкин. Минең дә ундай мәлдәрем була. Көрсөк үтә, тик тигеҙләнмәй торған йөйҙәре ҡала. Бындай хәлдән башҡалар нисек сығалыр, белмәйем, мин иһә ижадҡа ҡағылышы булмаған, ҡулым белгән ваҡ-төйәк эш менән үҙ-үҙемде әүрәтергә тырышам.
– Режиссер менән килешмәгән ваҡытта үҙ теләгегеҙҙе еткерәһегеҙме? Әгәр ҡабул ителмәһә, нисек кисерәһегеҙ?
– Ғәҙәттә, бындай һорауҙар репетицияларҙың беренсе этабында хәл ителә. Йәш, дыуамал саҡта роль яҙылған ҡағыҙҙы бәреп сығып киткән ваҡыттар ҙа булғыланы. Режиссерҙар араһында ла төрлөһө бар бит: кәңәшләшеп ижад иткәндәре лә, эксперименталь юл эҙләгәндәре лә. Ҡайһы саҡ режиссер диктатураһы аҫтында, уға тулыһынса ышанып эшләргә лә тура килә. Сәнғәт шундай өлкә – бында әҙер алым юҡ!
– Тәжрибәле сәхнә оҫтаһы булараҡ, йәш артистарға ниндәй теләктәрегеҙ бар?
– Хәҙерге техник үҫеш кешелеккә мәғлүмәт алыу өсөн сикһеҙ мөмкинлектәр тыуҙырҙы. Мәғлүмәт – ул ҡорал. Ә ҡоралды белеп, дөрөҫ һәм ваҡытында ҡулланырға кәрәк. Теләгем шул: йәштәр театрҙың бер быуатлыҡ традицияларын һаҡлаһын, тарихын белһен, данлыҡлы үткәнен киләсәккә түкмәй-сәсмәй алып барһын. Был үҙ-үҙеңә, милләтеңә булған хөрмәт ул.

Йөрәктә тыуған моңдар

– Шиғырын да, көйөн дә үҙегеҙ яҙған йырҙарығыҙ бар, уларҙы үҙегеҙ үк башҡараһығыҙ. Әммә ниңәлер был ижад төрөнә етди иғтибар биреп еткермәнегеҙ кеүек...
– Халыҡ араһына сыҡҡан тәүге йырым Ә.Атнабаевтың «Һағынғанда» шиғырына һалынды. Ул 1979 йылда Стәрлетамаҡ халыҡ театры егеттәре һорауы буйынса яҙылғайны. Йыр көтмәгәндә бик популяр булып киткәс, көйҙө мин яҙҙым, тип әйтергә оялдым. Сәнғәт институтына уҡырға ингәс, ул ваҡыттағы студент Айрат Ҡобағошовтан ноталарын яҙҙырып алдым шулай ҙа. Артабан иһә музыкаль белем кәрәклеге асыҡланды. Буш ваҡытта гел И.В.Способиндың «Музыка теория»һын уҡып йөрөр булдым. 1992 йылда «Һинһеҙ йәшәү – йәшәү түгел» яҙылды. Быныһын да кешегә өндәшмәнем, бер йылдан һуң ғына театрыбыҙ музыканттары белеп ҡалды. Йырҙар һирәкләп яҙыла тора. Ә теория тәрәнерәк киткән һайын ҡатмарлаша бара бит. Музыка фәненең дә, башҡа фәндәр кеүек үк, сикһеҙ булыуын аңланым. Бәлки, шуғалыр ҙа «мин көйҙәр яҙам» тип әйтеүе ауыр булғандыр.
– Үҙегеҙ ниндәй йырҙар яратаһығыҙ? Кешенең ниндәй йырға өҫтөнлөк биреүенән уның аң-зиһен кимәлен, күңел торошон белеп була, тиҙәр, был тәңгәлдә фекерегеҙ ниндәй?
– Бала саҡтан үҙебеҙҙең мәшһүр йырсыларҙы, башҡорт халыҡ йырҙарын тыңлап үҫтем, аҙағыраҡ Анна Герман, Батыр Закиров, Лата Мангешкар, Аль Бано һәм Ромина Пауэр кеүек йырсыларҙың ижадына һоҡландым. Ул ваҡытта театрҙа эшләгән музыкант дуҫтарым Фәнил Арыҫланғолов, Дамил Кәримов, Радик Динмөхәмәтовтар был өлкәлә күпте аңларға, классика тыңларға өйрәттеләр. Музыка – кешелек донъяһының бөйөк табышы. Уны йөрәк менән ишетергә, күңел менән аңларға кәрәк.
– Тамашасылар һуңғы йылдарҙа йырҙарҙың көйөнә лә, һүҙҙәренә лә талап кәмеүгә зарлана. Ошо фекергә ҡарашығыҙ нисек? Ғөмүмән, нимә ул талант?
– Профессиональ йырсы булмағас, бүтән башҡарыусыларҙың репертуар һайлау серҙәрен белмәйем. Еңелерәк, әммә үтемле йырҙар яҙҙырырға, тиҙерәк популярлыҡ яуларға ашығалар кеүек тойола. Шоу-бизнес ҡанундары шулай талап итәлер, бәлки, был хаҡта уйланғаным юҡ. Әлбиттә, араларында милли классикаға тиңләрлектәре лә бар.
Талант иһә – тәбиғәттән айырым кешеләргә бирелгән сифат. Уны, аҫыл ташты эшкәрткән кеүек, туҡтауһыҙ шымартыу, күп тир түгеү кәрәк.
Миҫал итеп бөйөк Микеланджелоның һүҙҙәрен килтерер инем. «Был донъянан киткәндән һуң да йәшәр өсөн үҙемдең эштәремә йәнемде һалып ҡалдырырға тырышам», – тигән ул. «Мин йырҙарымды үҙем яҙмайым, улар – Хоҙайҙан, уларҙы бары тик кешеләргә еткереүсемен генә. Йыр үҙен үҙе яҙа, тик уға ҡамасауларға ғына ярамай», – тигән Майкл Джексон. Талантлы әҫәр бер ваҡытта ла кешегә ярарға, үҙен яраттырырға тырышыу мохтажлығы кисермәй. Ул, киреһенсә, халыҡты үҙенең артынан әйҙәй.
– Илһам ниндәй миҙгелдә, тәүлектең ҡайһы ваҡытында килә? Ижади уңыш төшөнсәһен нисек аңлайһығыҙ?
– Илһам ваҡытты ла, миҙгелде лә ҡарап тормай. Килмәһә, килмәй ҙә ҡуя. Ижади уңыш иһә – ниәттәрем тормошҡа ашып, хеҙмәтемдең тамашасылар йөрәгенә барып етеүе. Уларҙың күҙ ҡарашында рәхмәт һәм һоҡланыу сатҡылары күреү – оло ҡыуаныс. «Сәнғәттә үҙеңде түгел, үҙеңдә сәнғәтте ярат», – тип өйрәттеләр беҙҙе. Мин илһамды ла, сәләмәтлекте лә, йәшәү дәртен дә кешеләрҙең мөхәббәтенән, яҡшы мөнәсәбәтенән алам. Тормошомдо сәнғәт менән бәйләргә биргән мөмкинселек өсөн Хоҙай Тәғәләгә, яҙмышыма бары рәхмәттәр генә уҡыйым.

Һыбайлылар бәйгеһелер был тормош...

– Тормош иптәшегеҙ менән ҡасан, нисек таныштығыҙ? Ғаиләгеҙ ижад кешеһен аңлап ҡабул итәме?
– Кәләшем менән осраҡлы ғына театрҙа осраштыҡ. Лира – һөнәре буйынса фельдшер. Талантлы табип була алыр ине – тәбиғәт уға сирҙәрҙе дөрөҫ һиҙемләү, таныу һәләтен биргән. Нисек бармын, шулай ҡабул итәләр мине. Ғаиләмдең ижади мөхиттә барлыҡҡа килеүе лә үҙ йоғонтоһон яһайҙыр, бәлки. Ике улыбыҙ – балет артисы, бәләкәйебеҙ быйыл мәктәпте тамамлай. Барыһында ла рәссамлыҡ оҫталығы бар. Беҙ уларҙы классик һәм яҡшы музыка өлгөләрендә үҫтерергә тырыштыҡ. Йырлаһалар, тауыштары ла ярайһы, тик был һөнәр уларҙы ҡыҙыҡһындырманы. Улдарыбыҙ – беҙҙең рухташтарыбыҙ. Ниндәй хеҙмәт юлын үҙ итһәләр ҙә – ризабыҙ.
Лира менән Илдар Ғүмәровтар кесе улдары Илморат менән
– Туғандарығыҙ араһында йыр-моңдо, сәхнәне үҙ итеүселәр бармы?
– Эйе, профессиональ сәхнәне үҙ итеүсе яҡындарым бар. Бер туған ағайым Ғәйнетдиндең ҡыҙы Рәсимә, Стәрлетамаҡ училищеһеның бейеү бүлеген тамамлап, Миәкәлә район Мәҙәниәт һарайында хаҡлы ялға тиклем үҙ һөнәре буйынса эшләне. Инәйем яғынан ике туған ағайым Юлай Сәйфулла улы Вәлиуллин – сәнғәт училищеһында, аҙаҡ институттың вокал бүлегендә белем алып, Башҡорт дәүләт опера театрында солист булып эшләне. Хәҙер оло йәштә инде. Инәйем үҙе лә матур тауышлы булды. Беҙгә яҙған хаттарын мотлаҡ шиғыр менән тамамлап ҡуя торғайны. Атайым «Сибай», «Ҡайтығыҙ, торналар», «Ҡом бураны» йырҙарын яратты.
Ир туғандарымдан – гармун тота белмәгәндәр, апай-еңгәләрем араһында йырламағандар юҡ. Ҡунаҡҡа йыйылһалар, концерт барған кеүек булып китә. Ике туған ағайым Мөҙәрис (йәне йәннәттә булһын) Гөлнара еңгәмдең тунға тип йыйған аҡсаһына «Weltmeister» баяны һатып алған бер мәл. Еңгә башта үпкәләгән һымаҡ булһа ла, аҙаҡ үҙе һәр саҡ рәхәтләнеп ҡушылып йырлар булды. Береһенән-береһе моңлораҡ еңгәләргә һоҡланырлыҡ та ине шул – йыр конкурсынан һайлап алғандармы ни?!
– Тормошҡа ашмаған хыялдарығыҙ ҡалдымы?
– Ҡалды. Үкенестәрем дә бар. Атайымды һуғыш ваҡытында үткән юлдары буйлап сәйәхәттә йөрөтөрмөн, тигәйнем. Зәбирә апайымды, Мөҙәрис ағайым менән Гөлнара еңгәмде, театрҙың ул ваҡыттағы труппа етәксеһе Фәниә Малик ҡыҙы Батталованы һәм минең яҙмышыма йоғонтоһо булған башҡа кешеләрҙе саҡырып, өйөмдөң түренә ултыртып, һәр береһенә рәхмәттәр әйтеп ҡала алманым.
Хоккей майҙанында алышыу бәхете тәтемәне, самолет штурвалы артында ла ултырырға тура килмәне. Йырҙарымдан, шиғырҙарымдан тамаша эшләргә, мөмкинлектәре сикләнгән талантлы балалар өсөн махсус дөйөм сәнғәт мәктәбе асырға, Хисмәтулла Дәүләтов исемендәге һәүәҫкәр композиторҙар конкурсы ойошторорға ниәт бар ине, көс етмәҫ, ахырыһы. Әммә тормошҡа ашҡандары өсөн яҙмышыма рәхмәтлемен.
– Тормошта йәиһә ижад юдында Һеҙҙән көнләшкән кешеләр күп булдымы?
– Көнсөллөк – һәр кемгә тәбиғәттән һалынған сифат, айырма уның кемдә нисек сағылыуында ғына. Кеше көнләштерерлек ниндәйҙер өҫтөнлөктәрем барҙыр, тип уйламайым. Матди яҡтан да ҡыҙығырлыҡ байлығым юҡ. Ҡайһы саҡта шулай була – тик торған ерҙән һиңә кемдеңдер ҡарашы үҙгәрә. Бындай саҡта мин мөнәсәбәт асыҡлау менән шөғөлләнмәйем. Иң яҡшы яҡлаусым – ваҡыт. Барыһы ла бер килеп асыҡланыр, тип сабыр итәм. Ижадта иһә был күренеш – яҡшыраҡ эшләр өсөн сәбәп кенә.
– Хаталанған саҡтарҙа ғәфү үтенә беләһегеҙме? Кешеләрҙең ниндәй ҡылыҡтарын кисерә алмайһығыҙ?
– Йәшерәк саҡта хаталарым өсөн ғәфү үтенергә ниңәлер уңайһыҙлана инем. Хәҙер, әлбиттә, яңылышлыҡ ҡылыуымды аңлау менән төҙәтергә, ғәфү үтенеп ҡалырға тырышам. Тик бына хыянатты һәм кемдеңдер аңлы рәүештә кешелек дәрәжәмде тапауын ғәфү итә алмам кеүек.
– Һөйләшеүҙе күңелегеҙҙә сыңлап торған берәй матур йыр һүҙҙәре менән тамамлайыҡ әле.
– Кеше ғүмере һыбайлылар бәйгеһенә оҡшаған. Был йырымды мин «Аҡ толпар» тип атаным. Аҡ толпар – аллегория. Ул – хыялыбыҙҙың талмаҫ ҡанаты, күңелебеҙҙең сикһеҙ киңлектәрҙә осоу теләге, беҙҙән һуң ҡалырға тейеш аҡ юлдар, иман нуры.
Аҡ толпар донъя буйлап саба,
Үткән юлдар мәңгелектә ҡала.
Яңғыраһын атымдың ауаздары,
Моңдар булып, кире ҡайтһын
Хыялым йондоҙҙары...
Читайте нас: