“Мин дә бер сатҡы донъяла...”

“Бала

Алыҫтарҙа, тыуған төбәктә”

— Тыуған ерҙәр берәү була,

Өр-яңынан тыуып булмай, —

тигән

— Мин Әлшәй районының Һарыш ауылында донъяға

“Йәш матур ҡыҙ менән таныштырам”, — тип туған

...Әсәйем, йәш булһа ла, атайымдың кескәй туғандарын ҡарашып үҫтерешә. Улар

“Дөйәле бай” тип йөрөтөлгән нәҫелдән сыҡҡан әсәйем, етем үҫһә лә, алсаҡ, шиғри күңелле, уңған,

Ҡәләм тибрәтеүемде

Һеңлеләрем Зәйтүнә менән

Әхтәр ҡустым егерме биш кенә йәшендә фажиғәле

Миннәт ҡустым, педагог һәм юрист белемдәре алып, пенсияға

Һәр яҡлап талантлы, йыр-моңға маһир, гармунсы, шиғыр-хикәйәләр яҙыусы,

Өлкән апай булараҡ, атай-әсәйемдең тәрбиәһе

Ҡан хәтере тигән төшөнсәгә лә ышанам мин.

“Ҡупшыҡай булғандыр шул әбейем. Бәләкәй генә ауылда, буран, һыуыҡ тимәй,

Ҡартатайымдың ғына түгел, уның уландарының да,

...Булһын һәр саҡ кешеләргә

Саф күңелең, асыҡ йөҙөң.

Йәнгә уҡтай ҡаҙалмаһын

Бәреп әйткән тура һүҙең.

Кеше кешенән кәм түгел,

Шуны, балам, һис онотма.

Йөрәгеңдә бер кемгә лә

Ғүмер буйы кенә тотма!

(“Әсәм

* * *

...Донъяларым — ҡара болот,

Күңелемдә — әсе төтөн.

Тыуған йортом йылыһына

Хәҙер минең бар өмөтөм.

Гөбөрләтеп һыйыр һауа.

Һөт еҫенән аңҡый һауа —

Йәнгә дауа.

(“Әсәкәйем

* * *

...Ҡайһы балаң — ауылдарҙа,

Ҡайһылары — ҡалала.

“Тиҙ ярҙам” инең бит, әсәй,

Беҙгә, ете балаңа.

Ҡош телдәрен аңлай белгән

Әсәм йәне — күктәрҙә.

Ул әле лә барлай кеүек

Беҙҙең хәлде иң тәүҙә.

(“Аңлай

* * *

...Йән аямай ҡурсалаусы

Изге йән — әсәй бит ул.

Шуға үҙе лә үлемһеҙ —

Балалары яҙмышында

Әсәй ҙә йәшәй бит ул.

(“Ғүмерлек

Атайыма арнап яҙған йырҙарым, шиғырҙарым да

Тыуған тупраҡ, тыуған ер тойғоһо кешегә әсә һөтө, ата-әсәнең

Тыуған төбәгем менән бер ҡасан да бәйләнешемде

Был тойғо — ҡәҙерле, саф, йылы,

Был тойғо — иң дәртле, иң моңло,

Был тойғо — бейетә, йырлата,

Был тойғо — көлдөрә, илата,

Был тойғо — йөрәктә таң атыу,

Был тойғо — иң изге яратыу,

Тыуған яғыңа әйләнеп ҡайтыу,

тигән юлдарҙы яҙа алыр

“Донъя ла, заман да, ауыл да үҙгәрә”

— Ауылығыҙ һеҙ үҫкән осорҙағынан айырыламы?

— Әлбиттә, айырыла. Бөтә донъя, беҙҙең тормош — бөтәһе лә хәрәкәттә. Ауыл да

Әлеге

Ябай халыҡ үҙгәртә аламы бындай тормошто? Һәр хәлдә, яҡын йылдарҙа ғына — юҡ. Унан һуң, ни булырын,

Ҡайтҡан һайын тағы ла бер нәмә ғәжәпләндерә:

Бына шундай үҙгәрештәр. Һанай китһәң, тағы ла

Бер уйлаһаң, Һарышта йәшәп кенә төрлө-төрлө

Август башында яҡташтарым минең етмеш йәшемде

Яҡташтарыма

Яҙмыш ситкә алып китте

Өйөрөлдөрөп тыуған яҡтан,

Тик тамырҙар тоташҡан бит —

Йөрәктәргә сабый саҡтан.

Төйәгебеҙ тарта беҙҙе,

Һаман йәшәү һуты бирә.

Илһам, һағыш, бәхет булып,

Һөйөндөрә, сәмләндерә.

Атайсалда шулай инде:

Ҡайһы яҡташ, ҡайһы туған.

Ярай әле, һеҙ барһығыҙ

Яҡын итеп көтөп торған.

Рәхмәт һеҙгә, һаҡлайһығыҙ

Тыуған ерҙең утын, ҡотон.

Һәр беребеҙ ҡайта ала,

Минеке, тип тыуған йортон.

Рәхмәт һеҙгә, ил-көн йөгөн

Иңгә һалып тартыусылар.

Һеҙ бар саҡта илле, ерле

Тыуған яҡҡа ҡайтыусылар.

“Илһам осҡоно төштө йөрәгемә”

— Һеҙ ниндәй уҡыусы

— Бөтә кешеләргә лә ышаныс һәм

Мин ете бала үҫкән ғаиләлә — өлкән

Дәрестә алған яҡшы билдәм, өйрәнгән һәр эшем

Шиғыр ятларға яраттым. Уҡырға бирелгәндәрен дә

Ә инде һөнәр һайлауға килгәндә... Бала саҡ,

...Раевка башҡорт урта мәктәбенең 9-сы класында уҡып йөрөгәндә беҙгә Башҡорт дәүләт университетының

“Гөлфиә!

Шиғырҙарыңды һаман баҫтырып сығара

Беҙҙең поэзияға тағы бер ышаныслы,

Башҡорт шиғыры йәшәр әле, йәшәр!

Һине маҡтарҙар — һаҡ бул! Әле бик күп эшләргә кәрәк! Халҡыбыҙ рухын

Үҙеңде һәр саҡ шул бурыс алдында яуаплы

Хәйерле юл һиңә!

Теләгем шул ғына. Һинең барлығыңа

14/VII-65.”

Күп тә үтмәй, Рәшит ағайҙың: “Таныш булығыҙ, яңы исем: Гөлфиә

Уҡырға ингән йәйҙә унынсы, ун беренсе кластар

— Студент йылдарынан ниндәй хәтирәләр иҫкә төшә?

— Сентябрҙә, ғәҙәт буйынса, уҡырға ингәндәрҙе райондарға

Университетта ла һәйбәт кенә уҡыным мин:

Икенсе курстың яҙында йәш яҙыусылар семинары

“Саҡыр

Йәшлегебеҙ һалған юлдарҙан”

— Мирас ағай менән нисек

— Икенсе

Киләһе йылдың 16 октябрендә Артур улыбыҙ

Тәүге айҙарҙа китаптың гонорары ярап ҡалды,

— Университетты тамамлағас, ниңә Өфөлә генә ҡалмай, Сибайға юлландығыҙ?

— Беҙ Сибайға дүртенсе курста уҡ килдек. Тәүҙә Сибай

Мине лә педучилищела рус теле һәм әҙәбиәте

Йәш уҡытыусы булараҡ, уҡыу йортоноң

Бишенсе курсҡа бараһы

Өфөгә күсеп килгәс, дүрт балалар китабым менән

— Тормошоғоҙҙо юлға һалғас, Сибайҙа бер

— Өфөгә

— Берәй көтөлмәгән хәл килеп тыуҙымы әллә?

— Бер көн мин эш башлаған “Совет

“Килен, аспирантураға инергә йөрөйһөң икән, тип

Шулай итеп, Мирас аспирантураға инеп китте,

Быға тиклем башҡарған вазифаларыма өҫтәп, ғалимә лә булырға тура килмәгәнгә һис ҡасан

— Өфө һеҙҙе нисек ҡаршыланы?

— Баш ҡалаға тәүҙә 10 айлыҡ кесе улыбыҙ Урал менән мин күсеп килдем. Уҡырға

Сибайҙағы фатирыбыҙҙы Өфө ситендә булһа ла

Балалар йүткерә башлағас, бер көн киттек Гөлфиә

Эйе, был осор ҙа ғүмеребеҙҙең бер өлөшө булып

Саҡыр ғына

Ах, туйҙырҙы был ҡәҙимге тормош,

Эс бошорғос һүлпән йәшәйеш:

Иртән торһаң, көтә мәшәҡәттәр,

Көндөҙҙә лә шул уҡ: эш тә эш.

Әйҙә, бер көн бөтәһен дә ташлап,

Хыял донъяһына илт әле.

Ҡайнар йәйгә яңы аяҡ баҫтыҡ,

Ҡышҡа тиклем йыраҡ бит әле.

Күңелдәр ҙә боҙға әйләнмәгән:

Ҡанатлана хистән, моңдарҙан.

Саҡыр ғына: мин осорға әҙер

Йәшлегебеҙ һалған юлдарҙан.

Етегәнгә етеп әйләнәйек,

Таң йондоҙон күреп урайыҡ,

Ап-аҡ ҡына ебәк болоттарҙан

Икебеҙгә тирмә ҡорайыҡ,

Бер аҙ ғына шунда торайыҡ...

“Ғүмерҙән

Киләсәккә һәр саҡ әйҙәп барһын

Матурлыҡ, изгелек, мөхәббәт!”

Өфөлә үткән ғүмеребеҙ, юғалтыу-табыштарыбыҙ,

Улдарыбыҙ

Егерме биш йәшлек ейәнебеҙ Ирхан Ҡытайҙа икенсе

— Етмеш йәштә ниндәй ижади пландар менән йәшәйһегеҙ,

— Был

Мин күңелем менән ғүмерлек романтик булһам да,

— Ғаилә, ижад хаҡына башҡа ҡыуаныстарҙан

— Минең

— Мөхәббәт ниңә китеп юғала икән?

— Уның ҡайҙан килеп, ҡайҙа китеүен аныҡ

— Үҙегеҙҙе күрә алмаған сағығыҙ йыш буламы?

— Мин үҙемә дуҫмын. Үҙемде күрә алмау

— Ниндәй йорт эштәрен яратып башҡараһығыҙ?

— Бөтәһе лә кәйефкә ҡарап. Аш-һыу әҙерләргә

— Ғаилә бәхете өсөн көрәшеү төшөнсәһен

— Ғаилә

— Кемдәрҙәндер үс алған осраҡтарығыҙ, үс

— Аллаға

— Дуҫтарығыҙҙа нимәне ғәфү итмәҫ инегеҙ?

—

— Үҙегеҙ яҡшылыҡ эшләгән кешеләрҙән яҡшылыҡ көтәһегеҙме?

— “Яҡшылыҡ эшлә лә, һыуға һал”, тиҙәр. Кешегә яҡшылыҡты, ул миңә лә

— Бүләк бирергә яратаһығыҙмы,

— Миңә күберәк бирергә тура килә. Сөнки был эш

— Һеҙ фантазермы?

— Шағирә булғас, фантазияһыҙ булмай инде. Ә

— Ниндәй ял төрөн яратаһығыҙ?

— Шулай уҡ кәйефемә ҡарап: диванда китап уҡып,

— Яратҡан миҙгелегеҙ?

— Иртә йәй, иртә көҙ. Уларға өҫтәп, яҙҙың

— Ниндәй төҫтәр оҡшай?

— Аҡ,

— Кешеләрҙә иң яратҡан сифат?

— Ышаныслылыҡ.

— Өнәмәгәнегеҙ?

— Алдашыу.

— Яратҡан шөғөлөгөҙ?

— Яңы гәзит-журналдар уҡыу, велосипедта, саңғыла

— Шиғыр яҙыу өсөн тәүлектең ҡайһы сағы һәйбәт?

— Көндөҙ

— Һеҙ эшләпә кейергә яратаһығыҙ. “Эшләпә башты эшләтә”

— Мин

— Тәүлектең ҡайһы сағы яҡыныраҡ?

— Элегерәк таң атыуын күҙәтеп иҫем китә ине,

— Идеаль ир менән ҡатын ниндәй булырға

—

— Донъяла ни өсөн йәки кем өсөн йәшәйһегеҙ?

— Ғүмер — ул

— Һеҙҙең өсөн донъяла иң ҡәҙерлеһе...

— Ғүмер. Балаларымдың һәм ейәндәремдең ғүмере генә

— Ниндәй теләктәрегеҙ

— Балаларыма,

Белешмә

Башҡортостандың халыҡ

1978 — 1999 йылдарҙа ул —